ΘΕΜΑ: Διασπορά των μαθητών Ρομά του 4ου Δημοτικού Σχολείου Σοφάδων και του 19ου Δημοτικού Σχολείου Καρδίτσας σε άλλα σχολεία της περιοχής.
Κατόπιν των αντιδράσεων που προκάλεσε στην τοπική κοινωνία των Σοφάδων η απόφαση του Υπουργείου Παιδείας και Δια Βίου Μάθησης, για τη μεταφορά μαθητών Ρομά από το 4ο Δημοτικό Σχολείο Σοφάδων και το 19ο Δημοτικό Σχολείο Καρδίτσας, στα οποία φοιτούν, και τη διασπορά τους σε άλλα σχολεία της περιοχής, ανακύπτουν σημαντικά ζητήματα τα οποία θέλουμε να φέρουμε υπόψη σας και επί των οποίων θεωρούμε ότι πρέπει να συζητήσουμε ως Περιφερειακό Συμβούλιο με σοβαρότητα και ψυχραιμία, μακριά από αφορισμούς και λαϊκισμούς.
Κατά τη γνώμη μας, πρόκειται ένα πρόβλημα με πολλές διαστάσεις, που δεν μας επιτρέπουν ωστόσο να σχετικοποιήσουμε την αταλάντευτη θέση μας υπέρ του σεβασμού των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Πρώτον, η «γκετοποίηση» και η αδυναμία ένταξης στην εκπαιδευτική διαδικασία των παιδιών Ρομά (που απορρέει είτε από την πλήρη ανυπαρξία εκπαιδευτικών δομών είτε από τη δημιουργία de jure ή de facto «ειδικών» σχολείων) καταγγέλλεται από το σύνολο των διεθνών οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ η Ελλάδα έχει καταδικαστεί για το θέμα αυτό από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (για τον εκπαιδευτικό αποκλεισμό μαθητών Ρομά στο Ψάρι Ασπροπύργου) και εκκρεμούν δύο ακόμα προσφυγές.
Σύμφωνα μάλιστα με πρόσφατη σχετική έρευνα που πραγματοποίησαν σε 28 κοινότητες των Ρομά στην Ελλάδα το Ελληνικό Παρατηρητήριο Συμφωνιών των Αρχών του Ελσίνκι, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Δικαιωμάτων των Ρομά και η Ελληνική Ομάδα για τα δικαιώματα των Μειονοτήτων, η εκπαίδευση στα «αμιγή σχολεία» για τσιγγάνους μαθητές είναι είτε υποβαθμισμένη, είτε ανύπαρκτη, ο σχολικός διαχωρισμός και αποκλεισμός είναι πραγματικότητα για την πλειονότητα των τσιγγανόπουλων, ενώ η αποτελεσματικότητα των μέχρι σήμερα ακολουθούμενων πρακτικών αμφισβητείται, προβλήματα τα οποία η ίδια έρευνα εντόπισε και στην περιοχή των Σοφάδων ειδικότερα.
Δεύτερον, το εξαιρετικά αυξημένο μεταξύ των ρομά ποσοστό σχολικής διαρροής και το γεγονός ότι συχνά τα παιδιά ρομά πέφτουν θύματα ενδοσχολικού ρατσισμού, αφού τα παιδιά των ρομά ξεκινούν το σχολείο χωρίς η οικογένειά τους να έχει πεισθεί ότι πρέπει να πάνε σχολείο, χωρίς προσχολική αγωγή (πλην ελαχίστων 10%), χωρίς να γνωρίζουν τη γλώσσα και χωρίς στοιχειώδη εφόδια, καταδεικνύουν ότι το – κατά τη γνώμη μας αυτονόητο – μέτρο της κατάργησης των εκπαιδευτικών διαχωρισμών και η ένταξη των ρομά σε μεικτά σχολεία, δεν αρκεί, αλλά απαιτείται ένας ολοκληρωμένος σχεδιασμός για την καταπολέμηση των διακρίσεων και την άρση του κοινωνικού αποκλεισμού και μία σειρά από συμπληρωματικά/υποστηρικτικά μέτρα.
Επομένως, είναι προφανές ότι πρόκειται για ένα ζήτημα ευαίσθητο, σύνθετο και πολυεπίπεδο. Προφανώς, η πρωτοβουλία του Υπουργείου δεν λύνει τα πάντα και σε καμία περίπτωση δεν στερείται ατελειών, γεγονός που εν μέρει δικαιολογεί και την αναστάτωση των τοπικών κοινωνιών. Η αιφνιδιαστική και στο μέσο της σχολικής χρονιάς μετακίνηση των μαθητών, η αμφίβολη εξασφάλιση των απαραίτητων οικονομικών πόρων, υλικοτεχνικών υποδομών και εξειδικευμένου προσωπικού, οι υπόνοιες για κλείσιμο των δύο σχολείων, που ανακαλεί στις τοπικές κοινωνίες μνήμες του πρόσφατου «σχολικού Καλλικράτη» δημιουργούν εύλογες ανησυχίες ως προς την επιτυχία του μέτρου και τις επιπτώσεις του στο μαθητικό πληθυσμό της περιοχής, ειδικά σημερινή συγκυρία που η διαλυτική για τη δημόσια παιδεία πολιτική που ακολουθεί το Υπουργείο Παιδείας στην κατεύθυνση των ακραίων νεοφιλελεύθερων επιλογών του «μνημονίου», με τη συγχώνευση και κατάργηση σχολικών μονάδων, τις τραγικές ελλείψεις σε υλικοτεχνική υποδομή, αλλά και διδακτικό και υποστηρικτικό προσωπικό, τη διάλυση όλου του συστήματος της ειδικής αγωγής κ.λπ.
Οι περισσότερες από τις διαθέσιμες έρευνες καταλήγουν, εκτός από τη διασπορά του μαθητικού πληθυσμού και την κατάργηση των σχολείων-«γκέτο», στην ανάγκη μίας σειράς άλλων υποστηρικτικών μέτρων, τα οποία φυσικά το Υπουργείο αγνοεί, όπως η δημιουργία τμημάτων ενισχυτικής διδασκαλίας, πλαισιωμένα από τα ανάλογα διδακτικά μέσα, ειδικά σχεδιασμένα για τις ανάγκες της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, παράλληλα και με εξω-σχολικού ή εξω-εκπαιδευτικού χαρακτήρα μέτρα, σχετικά με τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και της εργασιακής κατάστασης των γονιών των μαθητών και μαθητριών, την παροχή περαιτέρω κινήτρων ή/και εστιασμένων δράσεων (λ.χ. σίτιση των παιδιών στο σχολείο μετά το τέλος του σχολικού προγράμματος, δημιουργία κοινωνικών υπηρεσιών στους καταυλισμούς κ.ά.).
Με βάση όλα τα παραπάνω, έγινε πιστεύουμε σαφές ότι ο ρόλος της Περιφερειακής Αρχής και των τοπικών αρχών εν γένει είναι να συμβάλλει με όλα τα διαθέσιμα μέσα στην κατά το δυνατόν καλύτερη υλοποίηση και υποστήριξη αυτής της επί της αρχής θετικής πρωτοβουλίας, ώστε να αποβεί προς όφελος όλων των παιδιών της περιοχής, ρομά και μη, με στόχο την υπέρβαση των κοινωνικών, φυλετικών, θρησκευτικών και πάσης φύσεως διακρίσεων και την ουσιαστική και πραγματική συμβίωση αμοιβαία αποδοχή, καθώς και την παροχή υψηλού επιπέδου δωδεκάχρονης υποχρεωτικής σχολικής εκπαίδευσης για όλα τα παιδιά.
Στο πλαίσιο αυτό ερωτάσθε:
1. Υπάρχουν στη διάθεση της Περιφέρειας στοιχεία για τον μαθητικό πληθυσμό ρομά συνολικά της Θεσσαλίας, τη διασπορά του, το ποσοστό σχολικής διαρροής κλπ.; Υπάρχουν σχολεία σε άλλες περιοχές της Θεσσαλίας με αμιγή ή σχεδόν αμιγή μαθητικό πληθυσμό ρομά; Τι προβλέπεται για τις περιπτώσεις αυτές;
2. Οι αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας έχουν ενημερώσει την Περιφέρεια και τους υπόλοιπους τοπικούς φορείς για τις υλικές και οικονομικές προϋποθέσεις που απαιτούνται για την ορθή υλοποίηση του εν λόγω προγράμματος, όπως ιδίως η κάλυψη του κόστους μεταφοράς των μαθητών κ.λπ.;
3. Γνωρίζετε εάν υπάρχει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για τη μεταφορά των μαθητών ρομά σε άλλα σχολεία και το σταδιακό κλείσιμο του 4ου Δημοτικού Σχολείου Σοφάδων και του 19ου Δημοτικού Σχολείου Καρδίτσας;
5. Προτίθεσθε να αναλάβετε το σχεδιασμό γενικότερων δράσεων κατά του κοινωνικού αποκλεισμού και των διακρίσεων στην περιοχή της Θεσσαλίας, πραγματοποιώντας διαβούλευση με όλες τις εμπλεκόμενες κοινωνικές ομάδες, οργανώσεις και φορείς και εισάγοντας σχετική πρόταση στο Περιφερειακό Συμβούλιο; Και αν ναι, έχετε καθορίσει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα;
6. Ποια υποστηρικτικά μέτρα προτίθεται να λάβει η Περιφέρεια Θεσσαλίας για την ομαλή υλοποίηση της παραπάνω πρωτοβουλίας και τη σωστή ένταξη των παιδιών ρομά στα νέα τους σχολεία; Ειδικότερα:
α. Θα εντάξει η Περιφέρεια Θεσσαλίας στις δράσεις της κατά του κοινωνικού αποκλεισμού ενημερωτική εκστρατεία υπέρ της υποδοχής των μαθητών και μαθητριών ρόμικης καταγωγής, για τον κατευνασμό των αντιδράσεων της τοπικής κοινωνίας;
β. Θα αξιοποιήσει η Περιφέρεια Θεσσαλίας τα εθνικά και κοινοτικά προγράμματα, ιδίως το ΕΣΠΑ, σε συνεργασία με τους Δήμους Σοφάδων και Καρδίτσας, και όλους τους Δήμους της Θεσσαλίας όπου υπάρχει σχετική ανάγκη, για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής στους αντίστοιχους καταυλισμούς, τη δημιουργία κοινωνικών, υγειονομικών και άλλων υποστηρικτικών δομών κ.λπ.;
Πρώτον, η «γκετοποίηση» και η αδυναμία ένταξης στην εκπαιδευτική διαδικασία των παιδιών Ρομά (που απορρέει είτε από την πλήρη ανυπαρξία εκπαιδευτικών δομών είτε από τη δημιουργία de jure ή de facto «ειδικών» σχολείων) καταγγέλλεται από το σύνολο των διεθνών οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ η Ελλάδα έχει καταδικαστεί για το θέμα αυτό από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (για τον εκπαιδευτικό αποκλεισμό μαθητών Ρομά στο Ψάρι Ασπροπύργου) και εκκρεμούν δύο ακόμα προσφυγές.
Σύμφωνα μάλιστα με πρόσφατη σχετική έρευνα που πραγματοποίησαν σε 28 κοινότητες των Ρομά στην Ελλάδα το Ελληνικό Παρατηρητήριο Συμφωνιών των Αρχών του Ελσίνκι, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Δικαιωμάτων των Ρομά και η Ελληνική Ομάδα για τα δικαιώματα των Μειονοτήτων, η εκπαίδευση στα «αμιγή σχολεία» για τσιγγάνους μαθητές είναι είτε υποβαθμισμένη, είτε ανύπαρκτη, ο σχολικός διαχωρισμός και αποκλεισμός είναι πραγματικότητα για την πλειονότητα των τσιγγανόπουλων, ενώ η αποτελεσματικότητα των μέχρι σήμερα ακολουθούμενων πρακτικών αμφισβητείται, προβλήματα τα οποία η ίδια έρευνα εντόπισε και στην περιοχή των Σοφάδων ειδικότερα.
Δεύτερον, το εξαιρετικά αυξημένο μεταξύ των ρομά ποσοστό σχολικής διαρροής και το γεγονός ότι συχνά τα παιδιά ρομά πέφτουν θύματα ενδοσχολικού ρατσισμού, αφού τα παιδιά των ρομά ξεκινούν το σχολείο χωρίς η οικογένειά τους να έχει πεισθεί ότι πρέπει να πάνε σχολείο, χωρίς προσχολική αγωγή (πλην ελαχίστων 10%), χωρίς να γνωρίζουν τη γλώσσα και χωρίς στοιχειώδη εφόδια, καταδεικνύουν ότι το – κατά τη γνώμη μας αυτονόητο – μέτρο της κατάργησης των εκπαιδευτικών διαχωρισμών και η ένταξη των ρομά σε μεικτά σχολεία, δεν αρκεί, αλλά απαιτείται ένας ολοκληρωμένος σχεδιασμός για την καταπολέμηση των διακρίσεων και την άρση του κοινωνικού αποκλεισμού και μία σειρά από συμπληρωματικά/υποστηρικτικά μέτρα.
Επομένως, είναι προφανές ότι πρόκειται για ένα ζήτημα ευαίσθητο, σύνθετο και πολυεπίπεδο. Προφανώς, η πρωτοβουλία του Υπουργείου δεν λύνει τα πάντα και σε καμία περίπτωση δεν στερείται ατελειών, γεγονός που εν μέρει δικαιολογεί και την αναστάτωση των τοπικών κοινωνιών. Η αιφνιδιαστική και στο μέσο της σχολικής χρονιάς μετακίνηση των μαθητών, η αμφίβολη εξασφάλιση των απαραίτητων οικονομικών πόρων, υλικοτεχνικών υποδομών και εξειδικευμένου προσωπικού, οι υπόνοιες για κλείσιμο των δύο σχολείων, που ανακαλεί στις τοπικές κοινωνίες μνήμες του πρόσφατου «σχολικού Καλλικράτη» δημιουργούν εύλογες ανησυχίες ως προς την επιτυχία του μέτρου και τις επιπτώσεις του στο μαθητικό πληθυσμό της περιοχής, ειδικά σημερινή συγκυρία που η διαλυτική για τη δημόσια παιδεία πολιτική που ακολουθεί το Υπουργείο Παιδείας στην κατεύθυνση των ακραίων νεοφιλελεύθερων επιλογών του «μνημονίου», με τη συγχώνευση και κατάργηση σχολικών μονάδων, τις τραγικές ελλείψεις σε υλικοτεχνική υποδομή, αλλά και διδακτικό και υποστηρικτικό προσωπικό, τη διάλυση όλου του συστήματος της ειδικής αγωγής κ.λπ.
Οι περισσότερες από τις διαθέσιμες έρευνες καταλήγουν, εκτός από τη διασπορά του μαθητικού πληθυσμού και την κατάργηση των σχολείων-«γκέτο», στην ανάγκη μίας σειράς άλλων υποστηρικτικών μέτρων, τα οποία φυσικά το Υπουργείο αγνοεί, όπως η δημιουργία τμημάτων ενισχυτικής διδασκαλίας, πλαισιωμένα από τα ανάλογα διδακτικά μέσα, ειδικά σχεδιασμένα για τις ανάγκες της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, παράλληλα και με εξω-σχολικού ή εξω-εκπαιδευτικού χαρακτήρα μέτρα, σχετικά με τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και της εργασιακής κατάστασης των γονιών των μαθητών και μαθητριών, την παροχή περαιτέρω κινήτρων ή/και εστιασμένων δράσεων (λ.χ. σίτιση των παιδιών στο σχολείο μετά το τέλος του σχολικού προγράμματος, δημιουργία κοινωνικών υπηρεσιών στους καταυλισμούς κ.ά.).
Με βάση όλα τα παραπάνω, έγινε πιστεύουμε σαφές ότι ο ρόλος της Περιφερειακής Αρχής και των τοπικών αρχών εν γένει είναι να συμβάλλει με όλα τα διαθέσιμα μέσα στην κατά το δυνατόν καλύτερη υλοποίηση και υποστήριξη αυτής της επί της αρχής θετικής πρωτοβουλίας, ώστε να αποβεί προς όφελος όλων των παιδιών της περιοχής, ρομά και μη, με στόχο την υπέρβαση των κοινωνικών, φυλετικών, θρησκευτικών και πάσης φύσεως διακρίσεων και την ουσιαστική και πραγματική συμβίωση αμοιβαία αποδοχή, καθώς και την παροχή υψηλού επιπέδου δωδεκάχρονης υποχρεωτικής σχολικής εκπαίδευσης για όλα τα παιδιά.
Στο πλαίσιο αυτό ερωτάσθε:
1. Υπάρχουν στη διάθεση της Περιφέρειας στοιχεία για τον μαθητικό πληθυσμό ρομά συνολικά της Θεσσαλίας, τη διασπορά του, το ποσοστό σχολικής διαρροής κλπ.; Υπάρχουν σχολεία σε άλλες περιοχές της Θεσσαλίας με αμιγή ή σχεδόν αμιγή μαθητικό πληθυσμό ρομά; Τι προβλέπεται για τις περιπτώσεις αυτές;
2. Οι αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας έχουν ενημερώσει την Περιφέρεια και τους υπόλοιπους τοπικούς φορείς για τις υλικές και οικονομικές προϋποθέσεις που απαιτούνται για την ορθή υλοποίηση του εν λόγω προγράμματος, όπως ιδίως η κάλυψη του κόστους μεταφοράς των μαθητών κ.λπ.;
3. Γνωρίζετε εάν υπάρχει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για τη μεταφορά των μαθητών ρομά σε άλλα σχολεία και το σταδιακό κλείσιμο του 4ου Δημοτικού Σχολείου Σοφάδων και του 19ου Δημοτικού Σχολείου Καρδίτσας;
5. Προτίθεσθε να αναλάβετε το σχεδιασμό γενικότερων δράσεων κατά του κοινωνικού αποκλεισμού και των διακρίσεων στην περιοχή της Θεσσαλίας, πραγματοποιώντας διαβούλευση με όλες τις εμπλεκόμενες κοινωνικές ομάδες, οργανώσεις και φορείς και εισάγοντας σχετική πρόταση στο Περιφερειακό Συμβούλιο; Και αν ναι, έχετε καθορίσει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα;
6. Ποια υποστηρικτικά μέτρα προτίθεται να λάβει η Περιφέρεια Θεσσαλίας για την ομαλή υλοποίηση της παραπάνω πρωτοβουλίας και τη σωστή ένταξη των παιδιών ρομά στα νέα τους σχολεία; Ειδικότερα:
α. Θα εντάξει η Περιφέρεια Θεσσαλίας στις δράσεις της κατά του κοινωνικού αποκλεισμού ενημερωτική εκστρατεία υπέρ της υποδοχής των μαθητών και μαθητριών ρόμικης καταγωγής, για τον κατευνασμό των αντιδράσεων της τοπικής κοινωνίας;
β. Θα αξιοποιήσει η Περιφέρεια Θεσσαλίας τα εθνικά και κοινοτικά προγράμματα, ιδίως το ΕΣΠΑ, σε συνεργασία με τους Δήμους Σοφάδων και Καρδίτσας, και όλους τους Δήμους της Θεσσαλίας όπου υπάρχει σχετική ανάγκη, για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής στους αντίστοιχους καταυλισμούς, τη δημιουργία κοινωνικών, υγειονομικών και άλλων υποστηρικτικών δομών κ.λπ.;
Με τιμή
Ο ερωτών περιφερειακός σύμβουλος,
επικεφαλής της «Θεσσαλίας της Αλληλεγγύης και της Οικολογίας»
Κων/νος Πουλάκης
Ο ερωτών περιφερειακός σύμβουλος,
επικεφαλής της «Θεσσαλίας της Αλληλεγγύης και της Οικολογίας»
Κων/νος Πουλάκης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου